Ay Tanrısı Sin’in Gölgesinde Kadim Bir İnanç
Bir zamanlar gökyüzünü okuyarak yaşamı çözen, yıldızlara sorular soran bir halk vardı: Harranîler.
Bugün Harran’ı gezdiğinizde, yıkık dökük yapılar ve tozlu yollar size sadece geçmişi fısıldamaz. Bazen o rüzgârla bir dua gelir kulağınıza; ay tanrısı Sin’e adanmış bir yakarış gibi. Harranîlerin izleri, taşlara, topraklara, geceye sinmiştir.
Yıldızların Diliyle Konuşan Bir İnanç
Harranîler, Mezopotamya uygarlığının mirasını sırtlanan, gök cisimlerine tapan pagan bir topluluktur. Onların gözünde ay tanrısı Sin, yalnızca bir ışık değil; bir rehber, bir zaman bekçisiydi. Her gecenin anlamı, her yıldızın bir mesajı vardı.
Sin Tapınağı, sadece ibadet yeri değil, aynı zamanda bir gözlemeviydi. Bu toplum, astronomiyi inançla birleştirmişti. Gezegenlerin konumuna göre kehanetlerde bulunur, bu bilgileri halkla paylaşırdı. Harranîler için bilim, kutsal olanın bir parçasıydı.
Ritüeller ve Bilgelik
Harranîlerin hayatı, ritüellerle doluydu. Ayın evrelerine göre yapılan ibadetler, yıldızların döngüsüyle şekillenen yaşam biçimleri… Sadece dini değil, kültürel kimlikleri de gökyüzünden beslenirdi. Bu yüzden astrologlar, rahiplerle aynı derecede saygı görürdü.
Kadim Harran, aynı zamanda okült bilgilerin merkeziydi. Harranîler’in geliştirdiği astrolojik sistemlerin, Orta Çağ Avrupa’sında ortaya çıkan mistik geleneklere –örneğin tarot sembolizmine– dolaylı ilham verdiği düşünülmektedir. Her sembol bir gökyüzü sesi, her kart bir yıldız hikâyesidir adeta.
Moğolların Gölgeleri ve Sessizliğin Başlangıcı
Ancak 13. yüzyılda gelen Moğol istilası, bu yıldız halkını susturdu. Sin Tapınağı yerle bir edildi. Bilgeler, rahipler, astrologlar ya öldürüldü ya dağıldı. Harranîlerin ışığı söndü, fakat külleri tarih boyunca iz bıraktı.
Bir kısmı İslam’a geçti, bir kısmı izole topluluklara karıştı. Ama onların bilgi mirası, İslam medeniyetinin astronomi ve matematik çalışmalarına kaynak oldu.
Son Söz
Bugün Harran’a ayak basan biri, toprak damlı evlerin gölgesinde yürürken sadece köklü bir halkın izlerini değil, bir zamanlar gökyüzüne inanan, yıldızları tanrı sayan kadim bir bilgelik yolculuğunu da hisseder. Harran evleri ve Harranîler… Biri toprakla, diğeri gökle kurduğu bağla bize hâlâ çok şey anlatıyor.
