“Senin ülken seni neden desteklemiyor?” Bu sorunun cevabını verememenin acısı hâlen taze.
Türkiye’nin yerli havacılık hayalini kendi elleriyle gökyüzüne taşımaya çalışan bir mühendisin adı: Yücel Demir.Yıllar önce çocukluğumun geçtiği Ankara sokaklarında tanıdım onu. Ve yıllar geçti…Çocukluk arkadaşım büyüdü, mühendis oldu ve o çocukluk hayalini gerçeğe dönüştürmek için kolları sıvadı.
Yücel’in hikâyesi şöyle başladı:
Adım adım, sabırla ve tutkuyla geliştirdiği proje, basit bir “hobi” değil, yerli zekânın dirençle var olma çabasıydı.
Kurumlar Sessiz, Yabancılar Meraklı
Ne yazık ki bu bağımsız çabayı ne ilgili kurumlar, ne fonlar, ne üniversiteler, ne de bakanlıklar duymak istedi. Oysa bu sadece bir prototip değildi. Bu bir fikir, bir vizyondu. Bir ülkede hayal kuranların destek görmediği yerde, yalnızca ithal teknolojiler değil, ithal gelecekler de hâkim olur.
2008: Gökyüzünde Bir İlk
Ankara, 27 Kasım 2008 – ODTÜ Teknokent’te kurulan küçük bir ekip, “Kuzgun_1” adlı insansız hava gemisinin ilk test uçuşunu gerçekleştirdi. Proje lideri Makina Mühendisi Yücel Demir önderliğindeki Kuzgun Havacılık, 2007 yılında KOSGEB‑TÜBİTAK desteğiyle ilk adımı attı.
4 metre uzunluğunda ve 1,4 metre çapında üretilen Kuzgun_1:
- Yerli tasarım
- Kompozit gövde
- Lityum Polimer batarya
- Modüler yapı
- Uzaktan kumandalı uçuş sistemi
18 Ekim 2008’deki ilk uçuş başarıyla tamamlandı.
Tanıtımda, orman yangınları, sınır ve sahil güvenliği, trafik kontrolü gibi alanlarda kullanılabileceği vurgulandı. Proje ekibi bu çalışmayı, “Türkiye’nin yurtdışına olan bağımlılığını kıracak ulusal bir proje” olarak nitelendirdi.
Uluslararası Sunumlar, Yerli Sessizlik
2007’de kurulan firma, aynı yıl TÜBİTAK-TEYDEB desteği aldı.
Danimarka (Aalborg, Kasım 2007) ve Belçika (Brüksel, Şubat 2008) organizasyonlarında uluslararası tanıtımlar yapıldı.
Ama Türkiye’deki yöneticilerden beklenen ilgi bir türlü gelmedi.
İkinci Prototip ve TRT Haberi
Ardından geliştirilen Kuzgun_A1, sabit bağlama sistemiyle 30 Aralık 2009’da test edildi. Başarıyla tamamlanan bu uçuş TRT Haber’de yayınlandı. SSM, Emniyet, askeri kurumlara sunumlar yapıldı. Ancak yine hiçbir geri dönüş alınamadı.
Başarılar, Ödüller, Ama Yine de İhale Dışı
2010–2013 arasında proje çeşitli savunma sanayi kurumlarına sunuldu. OSTİM’den, TÜBİTAK’tan ödüller aldı; Hacettepe TEKNOVASYON’da 3.’lük kazandı. Savunma Sanayi Müsteşarlığı’na sunulan “OSKUN” isimli modüler yere-bağlı hava gemisi projeleri, TAİ tarafından ana yüklenici olarak desteklendi. Ama ihaleyi dış ortaklı yapılar kazandı. Kuzgun rafa kaldırıldı. 2015–2016 yıllarında ASELSAN sürece dahil oldu. Kuzgun’un bazı patentli tasarımları, gizlilik anlaşmasıyla ASELSAN’a sunuldu. Fakat proje yine ilerlemedi. Mayıs 2017’deki yeni ihaleye TAİ, ASELSAN ve Türksat katıldı. Kuzgun projesi ise dışarda bırakıldı.
“Don Kişot Gibi Bir Yolda”
Yücel Demir, ASELSAN ve TAİ’de 20 yılı aşkın mühendislik deneyimini Kuzgun projesine aktardı. 2005’te TAİ’den ayrıldı, küçük bir ekiple ilerledi. Ancak devlet desteği bittiğinde emeklilik maaşını, birikimlerini, kişisel mülkünü projeye harcadı.
“Yeterli helyum gazı alamayınca projeyi tavana astık. Şimdi ellerimizde çanta yatırımcı arıyoruz.” Yücel Demir
Patentler ve Avrupa Desteği 2011 yılında alınan “TR 2011 03453 B – Modüler İnsansız Hava Aracı” patenti, Avrupa’da dikkat çekti. Kuzgun_GEA ve Kuzgun_5E projeleri AB’nin Horizon Europe ve Greenet programlarında yer aldı. ESA ve bazı uluslararası firmalardan destek mesajları geldi. Ancak Türkiye merkezli bir ortaklık kurulamadı.
“Yurt Dışına Özgürlük, Yerliliğe Engel”
Yücel Demir’e göre, bu projenin amacı sadece bir hava aracı yapmak değil, Türkiye’nin teknolojik bağımsızlığını sağlamaktı. “Ülkeniz destek vermiyorsa, elli başarı olsa da engellenirsiniz.Biz tüm yükü omuzladık ama yerli üretim iradesi eksikti.”
Yücel Demir
Bugün: Uçan Hayal, Yerde Bekleyen Gerçek
2023–2025 döneminde Kuzgun, Avrupa’da elektrikli ya da hidrojenle çalışan hava gemisi projeleriyle yer aldı. Dünya genelinde BAE Systems, Hybrid Air Vehicles, ABD, NATO gibi kurumlar bu alana büyük yatırımlar yaparken; Türkiye’de hâlâ ithalat ve dışa bağımlılık devam ediyor.
Yücel Demir’in sorduğu soru, hâlâ yankılanıyor:
“Senin ülken seni neden desteklemiyor?”
Ve bu sorunun cevabını hâlâ verememenin acısı, çok derin.
SONUÇ
Kuzgun Havagemileri, idealist bir mühendisin imkânsız görülen bir hayalle çıktığı yolculuğun adıdır. Devlet desteğiyle büyüyemeyen bu proje, Türkiye’de yerli inovasyonun hangi engellere takıldığını açıkça gösteriyor. Umalım ki bu tür projeler artık yalnızca belge arşivlerine değil, ulusal gurur listelerine girsin. Çünkü bir ülke, gökyüzüne kendi kanatlarıyla çıkmak istiyorsa, önce kendi çocuklarının hayaline inanmaya başlamalıdır.
Kaynaklar
– Çubuk Haber / “Çubuklu Mühendisin Büyük Başarısı” (1 Aralık 2008)
– Habertürk – “İlk Türk hava gemisi: Kuzgun” (3 Şubat 2018)
– Star / GP Haber / Bursada Bugün – “Sınırlar Kuzgun’a emanet edilecek” (2016)
– Hürriyet – “ODTÜ’lü mühendislerin paraları yetmedi…” (2012)
– FEINDEF 2025 katılımcı profili – Yücel Demir (Mayıs
