Diyarbakır, 18 Temmuz
Diyarbakır’ın Kocaköy ilçesindeki Gre Fılla Höyüğü’nde, Göbeklitepe ile çağdaş ritüel yapılar gün yüzüne çıkarıldı. Kazılar, Dicle hattında da Neolitik döneme ait kutsal sosyal alanların varlığına işaret ediyor.
Diyarbakır’da yer alan Gre Fılla Höyüğü, Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem’e tarihleniyor ve yaklaşık 11.000-12.000 yıl öncesine uzanan izler taşıyor. 2018 yılından bu yana süren kazılar, Diyarbakır Müze Müdürlüğü başkanlığında, Kocaeli Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ayşe Tuba Ökse’nin bilimsel danışmanlığında yürütülüyor.
Höyükte keşfedilen çukur tabanlı yapılardan birinde bulunan dört payeli steller, Göbeklitepe’dekilere benzerliğiyle dikkat çekiyor. Prof. Dr. Ökse, bu yapıların “tapınak” olarak tanımlanması için henüz yeterli veri bulunmadığını, ancak ritüel ve sosyal amaçlarla ortak kullanım alanı olduklarının düşünüldüğünü belirtiyor.
“Birinde steller var ve bunlar Göbeklitepe ile çağdaş. İçlerinde çatıyı taşıyacak şekilde dört paye bulunuyor. Eserlere göre burada belli oranda bir ritüel davranış sergilenmiş olabilir,” diyen Ökse, bu yapıların özel yapılar olduğunu vurguluyor.
Kazılarda elde edilen diğer bulgular, yerleşik yaşamın evrimini de gözler önüne seriyor: Başlangıçta yuvarlak planlı barınaklar, zamanla daha dar ve işlevsel mekânlara dönüşmüş. Ayrıca aynı bölgede Geç Antik Çağ’a ait bir mezarlık alanı da keşfedildi.
Kazı ekibinde yer alan doktora öğrencisi Özlem Ekinbaş Can, Fırat hattı için Göbeklitepe neyse, Dicle hattı için de Gre Fılla’nın aynı sembolik değere ulaşabileceğini ifade ediyor. Bu görüş, Mezopotamya’nın doğu yakasının da en az batısı kadar tarihsel ve kültürel açıdan zengin olduğunu ortaya koyuyor.
Yazar Hakkında: Faruk Yılmaz
1974 yılında Diyarbakır’ın Çermik ilçesine bağlı Örenkuyu Mahallesi’nde doğan Faruk Yılmaz, ilk ve orta öğrenimini Diyarbakır’da tamamladı. 20 yılı aşkın süredir kamuda görev yapan Yılmaz, tarihî ve arkeolojik alanlara duyduğu özel ilgi sayesinde Anadolu’nun saklı miraslarını belgelemeye başladı. Sosyal medya üzerinden yürüttüğü fotoğraf ve bilgi paylaşımları, özellikle Mezopotamya uygarlıkları ve Neolitik döneme ait yapılar üzerine yoğunlaşıyor.
Fotoğrafladığı her tarihî mekâna bir anlam kazandırmayı hedefleyen Faruk Yılmaz, hem araştırıyor hem de kamuoyuyla sade ve etkileyici bir dille paylaşıyor.
Yazı ve görsel katkılarıyla: Faruk Yılmaz
Instagram etiketi: #farukyilmaz #mesopotamiaandworldhistory #ancient #arceology #historiak #naolytic #civilization #diyarbakir
Kaynak:
Bu yazı, araştırmacı-yazar Faruk Yılmaz tarafından kaleme alınarak e-posta yoluyla gazeteDK.online editörlerine iletilmiştir.
Tarih: 18 Temmuz 2025
