Oslo, 11 Eylül 2025
21. yüzyılda genç kuşakların siyasal katılım biçimleri, teknolojik ve toplumsal değişimlerle birlikte yeniden şekillenmektedir. Özellikle Z kuşağı olarak tanımlanan 1995–2010 doğumlular, dijital dünyaya doğan, sosyal medya ile sürekli iletişim halinde olan ve küresel haber akışına anlık erişimi olan bir kuşaktır. Bu kuşak, önceki kuşaklara kıyasla daha hızlı örgütlenmekte, daha bilinçli talep üretmekte ve devlet politikalarını daha yakından takip etmektedir (Smith, 2020). Bu makale, Asya’da Nepal ve Endonezya örnekleri üzerinden Z kuşağının politik hareketlenmesini, protestolarını ve devlet tepkilerini analiz etmeyi amaçlamaktadır.
Nepal’de Başbakan Oli döneminde yaşanan şiddetli protestolar ve Endonezya’da ordunun sivil hayatta artan rolü, gençlerin ekonomik ve sosyal taleplerini dile getirme biçimlerinin sonuçlarının farklı olabileceğini göstermektedir. Her iki ülkede de temel nedenler benzer olmasına rağmen devlet tepkileri ve protestoların sonuçları farklılık göstermektedir.
Tarihsel ve Sosyo-Ekonomik Bağlam
Nepal
Nepal, 2008’de monarşiden cumhuriyete geçmesine rağmen siyasi istikrarsızlık ve yolsuzluk sorunları ile mücadele etmektedir. Bu süreç, gençlerin devlet sistemine duyduğu güveni azaltmış ve protesto eğilimini güçlendirmiştir (Thapa, 2021). Başbakan Oli döneminde, ekonomik kriz, işsizlik ve sosyal hizmetlerin yetersizliği, gençler arasında memnuniyetsizliği artırmıştır. Ayrıca dijital özgürlüklerin kısıtlanması ve sosyal medyaya yönelik sansür girişimleri, Z kuşağının protestolarda daha aktif rol almasına yol açmıştır.
Nepal’de protestoların şiddet boyutuna ulaşması, sadece ekonomik ve sosyal taleplerin değil, aynı zamanda siyasi meşruiyetin sorgulanmasının bir göstergesidir. Singha Durbar sarayının ve parlamento binasının ateşe verilmesi, genç kuşağın sistemden duyduğu öfkeyi simgelemektedir (BBC, 2025). Bu eylemler, gençlerin sadece sembolik değil, fiziksel alanlarda da sistem üzerinde baskı kurmayı hedeflediğini göstermektedir.
Nepal’de gençlerin protestoları, ayrıca elit ayrıcalıkları ve yolsuzluk konularına dikkat çekmiştir. Hükümetin karar alma süreçlerinden dışlanmışlık hissi, gençleri sokağa iten önemli etkenlerden biridir. Ülkenin ekonomik göstergeleri ve işsizlik oranları da, protestoların nedenlerini somut verilerle desteklemektedir.
Özetle, Nepal’in coğrafi ve kültürel yapısı da protestoların seyrini etkilemiştir. Katmandu gibi büyük kentlerde örgütlenme ve protesto alanlarının seçimi, gençlerin dijital ve fiziksel alanları birleştirerek eylem kapasitesini artırmasına olanak sağlamıştır.
Endonezya
Endonezya’da gençlik hareketleri, ordunun sivil alandaki etkisinin artması ve ekonomik belirsizlikle doğrudan ilişkilidir. Prabowo hükümeti döneminde, ordunun gıda güvenliği ve ücretsiz yemek programları gibi alanlarda aktif hale gelmesi, gençlerin protesto eylemlerini farklı bir bağlamda değerlendirmesine neden olmuştur (Santoso, 2023).
Gençler, ekonomik umutsuzluk ve işsizlikle birlikte, politik süreçlerdeki dışlanmışlık hissiyle sokağa çıkmıştır. Ancak devlet tepkisi, Nepal’in aksine gençlerin taleplerine geri adım atmaktan ziyade, protestoları güvenlikçi bir çerçeveye çekmeyi amaçlamıştır. Bu durum, Z kuşağının eylemlerinin beklenen etkiyi yaratmasını zorlaştırmıştır.
Endonezya’da protestoların şiddet düzeyi Nepal’e kıyasla daha sınırlı olsa da, ordunun sivil hayattaki etkisinin artması, gençlik hareketlerinin uzun vadeli etkilerini şekillendirmiştir. Protestoların güvenlik gerekçesiyle meşrulaştırılması, devletin gençlik eylemlerini kendi politik avantajına dönüştürmesine imkan sağlamıştır.
Nihayetinde, Endonezya’daki gençlik hareketleri, dijital platformlar üzerinden hızla örgütlenmiş ve hem ulusal hem de uluslararası dikkat çekmiştir. Ancak ordunun aktif müdahalesi, protestoların hem seyrini hem de sonuçlarını sınırlayan bir faktör olmuştur.
Z Kuşağı ve Protesto Dinamikleri
Z kuşağı, teknolojiyi etkin kullanan, toplumsal taleplere duyarlı ve sistem karşıtı eylemleri organize edebilen bir kuşaktır (Williams, 2022). Nepal ve Endonezya örneklerinde bu kuşağın protesto dinamikleri, dijital ve fiziksel alanların etkileşimi ile şekillenmiştir.
Gençler, sosyal medya üzerinden hızlı bir şekilde örgütlenmekte, taleplerini geniş kitlelere duyurmakta ve uluslararası dikkat çekmektedir. Nepal’de bu örgütlenme, protestoların şiddet boyutuna ulaşmasını kolaylaştırmıştır. Endonezya’da ise gençler dijital medya üzerinden taleplerini dile getirmiş, ancak ordu müdahalesi eylemleri sınırlamıştır.
Z kuşağının protesto dinamikleri dört ana özellikte özetlenebilir: dijital aktivizm, ekonomik talepler, siyasi eleştiri ve fiziksel meydan okuma (Lee, 2023). Bu özellikler, gençlerin sadece mevcut politikaları değil, aynı zamanda devlet yapısını ve elit ayrıcalıklarını da sorgulamasına olanak tanımaktadır.
Bu bağlamda, Nepal ve Endonezya örnekleri, Z kuşağının protestolarının şekillenmesinde sosyal medya, ekonomik koşullar ve devlet politikalarının kritik rol oynadığını göstermektedir. Bu dinamikler, gençlerin eylemlerinin başarısını ve toplum üzerindeki etkilerini doğrudan etkilemektedir.
Devlet Tepkileri ve Sonuçlar
Nepal ve Endonezya’daki gençlik protestolarına verilen devlet tepkileri, ülkelerin siyasi kültürü, güvenlik aygıtlarının rolü ve gençlik politikaları ile doğrudan ilişkilidir. Nepal’de Başbakan Oli, artan protestolar ve sokak şiddeti karşısında geri adım atmış, istifa etmek zorunda kalmıştır. Bu durum, devletin gençlik hareketlerini tamamen bastıramadığını ve kamuoyu baskısının politik kararları değiştirebileceğini göstermektedir (Nepal Times, 2025).
Nepal’de ordu, protestoların şiddet boyutunu kontrol etmek için devreye girmiş, ancak protestoculara diyalog çağrısı yapmıştır. Bu yaklaşım, devletin gençlerin taleplerini tamamen bastırmak yerine, toplumsal istikrarı sağlarken gençliği sisteme entegre etmeye çalıştığını göstermektedir. Öte yandan, devlet binalarına yapılan saldırılar ve sosyal medyada yayılan görüntüler, hükümetin protestolar karşısında ne kadar kırılgan olduğunu da ortaya koymaktadır.
Endonezya’da ise devlet tepkisi farklı bir seyir izlemiştir. Prabowo hükümeti, protestoları güvenlikçi bir çerçeveye çekmiş ve ordunun sivil hayattaki etkisini artırmıştır. Bu yaklaşım, gençlerin taleplerinin karşılanması yerine, protestoların hükümet tarafından kontrol edilmesini amaçlamıştır (Santoso, 2023). Böylece, gençlik hareketlerinin siyasi etkisi sınırlı kalmış, ancak ordunun toplum üzerindeki rolü güçlenmiştir.
Bu farklılıklar, devlet tepkilerinin gençlik hareketlerinin sonuçlarını doğrudan şekillendirdiğini göstermektedir. Nepal’de protestolar hükümetin geri adım atmasına yol açarken, Endonezya’da ordunun sivil hayattaki rolü güçlenmiştir. Dolayısıyla, devlet politikaları ve gençlik hareketlerinin etkileşimi, toplumsal dönüşüm süreçlerinde kritik bir belirleyici olarak ortaya çıkmaktadır.
Tartışma ve Öneriler
Nepal ve Endonezya örnekleri, Z kuşağının toplumsal ve politik taleplerini dile getirme biçimlerinin devlet politikaları ve tarihsel bağlam tarafından şekillendiğini göstermektedir. Bu durum, gençlik hareketlerinin başarısının sadece eylemlerin yoğunluğu ile değil, aynı zamanda devletin yaklaşımıyla da belirlendiğini ortaya koymaktadır.
Araştırma bulguları ışığında, devletlerin gençlik hareketlerine yanıt verirken diyalog odaklı politikalar geliştirmesi önerilmektedir. Gençlerin taleplerine geri adım atmak yerine, aktif diyalog ve katılım mekanizmaları oluşturmak, toplumsal gerilimi azaltabilir ve gençlerin sisteme bağlılığını artırabilir (Kumar, 2024).
İkinci öneri olarak, ekonomik katılım ve fırsatlar ön plana çıkarılmalıdır. Gençlerin işsizlik ve gelir eşitsizliği nedeniyle protestolara yöneldiği göz önüne alındığında, sürdürülebilir ekonomik politikalar ve gençlik istihdamını destekleyici programlar kritik öneme sahiptir. Nepal’de gençlerin ekonomik taleplerinin karşılanması, Endonezya’daki gibi güvenlikçi tepkilere gerek kalmadan toplumsal huzuru sağlayabilir.
Ayrıca, dijital özgürlüklerin korunması ve sosyal medya alanlarının gençlerin örgütlenmesini destekleyecek şekilde kullanılması, demokratik katılımı güçlendirebilir. Z kuşağı, dijital platformlar sayesinde hızlı ve etkili bir şekilde örgütlenebilmekte, toplumsal değişim için önemli bir araç olarak hareket edebilmektedir (Williams, 2022). Bu nedenle devletlerin, gençlerin dijital aktivizmini engellemek yerine, şeffaf ve demokratik bir iletişim kanalı olarak değerlendirmesi de gerekmektedir.
Son olarak, gençlik politikalarının sistematik bir şekilde geliştirilmesi gerekmektedir. Gençler sadece mevcut sisteme karşı değil, aynı zamanda toplumsal dönüşüm süreçlerine katılma kapasitesine sahiptir. Bu nedenle devletler, gençleri pasif bir kitle olarak görmek yerine, toplumsal değişimin aktif bir aktörü olarak kabul etmelidir.
Sonuç
Nepal ve Endonezya örnekleri, Z kuşağının politik taleplerini dile getirme biçimlerinin ve devlet tepkilerinin ülkeden ülkeye önemli farklılıklar gösterdiğini ortaya koymaktadır. Nepal’de protestolar hükümetin geri adım atmasına yol açarken, Endonezya’da ordunun sivil hayattaki rolü güçlenmiştir. Bu durum, devlet politikalarının gençlik hareketlerinin sonuçlarını doğrudan şekillendirdiğini göstermektedir.
Z kuşağı, dijital ve fiziksel alanlarda etkili bir şekilde örgütlenerek hem yerel hem de uluslararası düzeyde toplumsal değişimi tetikleyebilecek potansiyele sahiptir. Bu kuşağın taleplerini anlamayan veya bastırmaya çalışan devletler, toplumsal istikrar ve demokratik katılım açısından risk altına girebilir.
Sonuç olarak, devletlerin gençlik hareketlerini bir tehdit olarak görmek yerine, demokratik katılımı destekleyen politikalar geliştirmesi ve gençlerin taleplerini dikkate alması, uzun vadeli toplumsal istikrar ve ekonomik kalkınma için kritik öneme sahiptir.
Kaynakça
• BBC. (2025). Nepal protests: Parliament building and PM residences attacked. BBC News.
• Kumar, R. (2024). Youth Movements and Political Change in South Asia. Journal of Asian Studies, 83(2), 145-167.
• Lee, S. (2023). Digital Activism in Asia: Z-Generation in Action. Asian Journal of Political Science, 31(1), 50-72.
• Nepal Times. (2025). Nepal’s political crisis and the role of the military.
• Santoso, H. (2023). Militarization of Civil Affairs in Indonesia: Youth Protests and Government Response. Indonesian Journal of Social Research, 17(3), 33-58.
• Smith, J. (2020). Generation Z and Political Engagement. Political Quarterly, 91(4), 510-525.
• Thapa, D. (2021). Nepal: From Monarchy to Republic. Kathmandu: Mandala Press.
• Williams, K. (2022). Social Media and Youth Mobilization. Journal of Youth Studies, 25(6), 789-805
