Kopenhag, 30 Eylül 2025
Bir zamanlar şehrin en göz alıcı yapılarından biri olan Lille Amalienborg, Türkiye’nin satın almasının üzerinden neredeyse on yıl geçmesine rağmen hâlâ kaderine terk edilmiş durumda. Mimari bir şaheser olmasına rağmen bakımsızlık ve ihmal, yapıyı Kopenhag’ın ortasında kültürel bir tartışmanın merkezine oturttu.
Carl Brummer’in Eseri: Küçük Amalienborg
1917’de Danimarkalı ünlü mimar Carl Brummer tarafından tasarlanan ve inşa edilen köşk, dönemin ünlü iş insanlarından Harald Simonsen için özel konut olarak yapıldı.
Brummer’in tasarımında klasik simetri, zengin süslemeler ve 20. yüzyılın başındaki villa mimarisinin zarif örnekleri bir araya gelmişti. Yapının ihtişamı ve zarafeti, halkın onu “Küçük Amalienborg” (Lille Amalienborg) adıyla anmasına yol açtı. Bu isim, Kopenhag’ın merkezindeki Amalienborg Sarayı’na benzetilmesinden geliyor.
Tarih İçinde Yolculuk
- II. Dünya Savaşı sırasında bina, Alman işgaline karşı Danimarka devleti tarafından el konularak askeri amaçlarla kullanıldı.
- Savaş sonrasında ise uzun yıllar boyunca Danimarka Kızılhaçı’nın genel merkezi olarak hizmet verdi. Bu dönemde hem yardım organizasyonlarının merkezi oldu hem de sivil toplumun belleğine yerleşti.
- 2007 yılında bina, Danimarkalı iş insanı Fritz Schur tarafından 67 milyon DKK karşılığında satın alındı.
Türkiye’nin Satın Alması ve Verilen Sözler
23 Aralık 2015’te bina, Türkiye Cumhuriyeti devleti tarafından 63 milyon DKK bedelle satın alındı. Satın almanın amacı, Kopenhag’daki Türk Büyükelçiliği ve konsolosluk hizmetlerini bu köşke taşımaktı.
Dönemin Türkiye Büyükelçisi Mehmet Dönmez, basına yaptığı açıklamada köşkün yaklaşık 2.000 metrekare kullanım alanına sahip olduğunu ve “kısa süre içinde restore edilerek vatandaşların hizmetine açılacağını” duyurdu.
Bu açıklamalar o dönemde Türk diasporası arasında büyük sevinç yaratmıştı. Beklenti, birkaç yıl içinde binanın yenilenip hem diplomatik işlev kazanması hem de Kopenhag’ın prestijine uygun şekilde parlamasıydı.
Çürümeye Bırakılan Bir Şaheser
Aradan geçen yaklaşık on yıl içinde bu sözler yerine getirilmedi.
- Binanın cephelerinde sıvalar dökülüyor.
- Merdivenler ve giriş alanı yabani otlarla kaplanmış durumda.
- Dış duvarlarda grafitiler yayılmış.
- Uzaktan bakıldığında yapı, görkeminden çok “ihmal edilmişlik” hissi veriyor.
Bu durum, Kopenhaglılar arasında giderek artan rahatsızlığa yol açıyor.
Eleştiriler ve Tartışmalar
- 2023’te şehir estetiği derneği Forskønnelsen, binanın hâlâ restore edilmemiş olmasını sert bir dille eleştirdi.
- Yapının “ortak kültürel miras” olduğuna vurgu yapılarak, bu kadar önemli bir binanın diplomatik sebeplerle boş bırakılmasının “şehir estetiğine ihanet” olduğu belirtildi.
- Son olarak Danimarkalı siyasetçi Morten Messerschmidt, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda konuyu gündeme taşıdı.
- Messerschmidt paylaşımında, “Bu yalnızca bir bina değil; Danimarka tarihinin bir parçası. Neden yıllardır harekete geçilmiyor?” ifadelerini kullandı.
- Paylaşım kısa sürede büyük ilgi gördü ve tartışmayı yeniden alevlendirdi.
- Messerschmidt paylaşımında, “Bu yalnızca bir bina değil; Danimarka tarihinin bir parçası. Neden yıllardır harekete geçilmiyor?” ifadelerini kullandı.
Kültürel ve Diplomatik Boyut
Lille Amalienborg’un bugünkü durumu, yalnızca estetik bir problem değil.
- Danimarka açısından: Bina, ulusal mimarlık mirasının bir parçası. Çürümeye bırakılması, Danimarkalılar için “kendi tarihine yabancı bir devlet eliyle ihanet” gibi algılanıyor.
- Türkiye açısından: Binanın diplomatik mülk olması, doğrudan Danimarka makamlarının müdahalesini zorlaştırıyor. Ancak Türkiye’nin verdiği “restore etme” sözlerinin tutulmaması, iki ülke arasındaki kültürel ilişkiler açısından olumsuz bir izlenim yaratıyor.
Sonuç: Çözüm Bekleyen Bir Mesele
Bugün Lille Amalienborg, Kopenhag’ın kalbinde geçmişin ihtişamını ve bugünün ihmalini yan yana gösteriyor.
- Tarihi ve mimari değeri tartışılmaz.
- Türkiye tarafından satın alındıktan sonra verilen sözler tutulmadı.
- Danimarka kamuoyunda rahatsızlık giderek büyüyor.
Kısacası, Lille Amalienborg yalnızca bir köşk değil. O, Danimarka’nın kültürel belleğinin bir parçası, Türkiye’nin diplomatik sorumluluğu ve iki ülke ilişkilerinde sembolik bir sınav.
Zaman Çizelgesi
- 1917 – Carl Brummer tarafından Harald Simonsen için inşa edildi.
- II. Dünya Savaşı – Devlet tarafından el konuldu, askeri amaçlarla kullanıldı.
- 1945 sonrası – Danimarka Kızılhaçı’nın genel merkezi oldu.
- 2007 – İş insanı Fritz Schur tarafından 67 milyon DKK’ye satın alındı.
- 2015 – Türkiye Cumhuriyeti devleti tarafından 63 milyon DKK’ye satın alındı.
- 2015–2023 – Restorasyon sözü verildi, ancak hayata geçirilmedi.
- 2023 – Forskønnelsen derneği ve Morten Messerschmidt binanın ihmal edilmesini kamuoyu gündemine taşıdı.
Kaynaklar
- da.wikipedia.org – Lille Amalienborg (Dag Hammarskjölds Allé)
- hovedstadshistorie.dk – Dag Hammarskjölds Allé’nin tarihi
- nordicturk.com – Türkiye Kopenhag konsolosluğu için köşk satın aldı (2015)
- commons.wikimedia.org – Carl Brummer eserleri ve fotoğraf arşivi
