Kopenhag, 6 Ekim 2025
Neolitik Çağ’ın Simgesi Yeniden Yazılıyor: 12 Bin Yıl Öncesinden Bugüne Bakan Yüz
Neolitik Çağ’ın önemli yerleşimlerinden Şanlıurfa Karahantepe’de, Taş Tepeler Projesi kapsamında yürütülen kazılarda insanlık tarihini yeniden yorumlatacak bir buluntu gün yüzüne çıkarıldı. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un açıklamasına göre, bölgede ilk kez insan yüzü betimli T biçimli bir dikilitaş bulundu. Yaklaşık 12 bin yıl öncesine tarihlenen bu taş, dönemin sembolik dünyasından doğrudan insan temsiline geçişin en eski örneklerinden biri olarak değerlendiriliyor.
Yüz Hatları Keskin, Göz Çukurları Derin
Kazılarda ortaya çıkarılan T biçimli dikilitaşın üst kısmında, keskin yüz hatları, derin göz çukurları ve belirgin burun formu açıkça seçiliyor. Bu betimleme, daha önce Göbeklitepe ve çevresinde sembolik olarak insanı temsil ettiği düşünülen taşlardan farklı olarak, doğrudan yüz biçimiyle dikkat çekiyor.
Dikilitaş, bir konut yapısının içinde tespit edildi. Bu yapıların kamusal alanlardaki büyük T taşlara göre daha küçük olması, taşların hem yapısal hem sembolik anlam taşıdığına işaret ediyor. Kazı başkanı Prof. Dr. Necmi Karul, taşın yan yüzündeki kabartma biçimlendirmesinin Karahantepe’de daha önce bulunan insan heykelleriyle stilistik bir bağ taşıdığını vurguladı.
Taş Tepeler Projesi’nin Yeni Dönüm Noktası
Bu keşif, Göbeklitepe ile aynı kültürel çevreye ait Taş Tepeler Projesi kapsamında yürütülen çalışmalarda kaydedilen en dikkat çekici bulgulardan biri oldu. Karahantepe, Neolitik dönemdeki ritüel, inanç ve toplumsal yaşam biçimlerini anlamamız açısından kilit öneme sahip bir merkez olarak görülüyor.
Arkeologlar, dikilitaşın sadece bir mimari destek unsuru olmadığını; aynı zamanda insan kimliği, topluluk aidiyeti ve sembolik anlatım ile ilişkili bir ikonografik obje olabileceğini düşünüyor. Bu da, Neolitik insanın yalnızca soyut düşünme değil, kendini doğrudan betimleme yeteneğine sahip olduğunu gösteriyor.
Teknik İncelemeler ve Bilimsel Analizler
Kazı alanında yapılan ön incelemelere göre, dikilitaşın yüzeyi kabartma, aşındırma ve rölyef tekniklerinin birleşimiyle işlenmiş. Henüz tamamlanmamış mikroskobik yüzey taramaları, 3B fotogrametri ve pigment kalıntı testlerinin sonuçları bekleniyor.
Konut zemininde kille kaplanmış duvarlar ve yassı taş döşemeler tespit edildi. Bu mimari detaylar, dönemin ritüel yaşam alanları hakkında yeni ipuçları sunuyor. Prof. Karul’a göre, bu yüz betimlemesi, T biçimli taşların insanı sembolleştiren mimari öğeler olduğunu gösteren ilk doğrudan anlatım örneği.
12 Bin Yıl Öncesinden Bugüne Bakan Bir Yüz
Bakan Ersoy, sosyal medya paylaşımında şu ifadelere yer verdi:
“Taş Tepeler Projemiz kapsamında yürütülen kazılarda, ilk kez insan yüzü betimli bir T biçimli dikilitaş gün yüzüne çıkarıldı. Keskin yüz hatları, derin göz çukurları ve belirgin burnuyla bu yüz, 12 bin yıl öncesinden bugüne uzanan bir bakışı taşıyor.”
Bu buluntu, sadece Karahantepe’nin değil, insanlık tarihinin sanatsal ve düşünsel evriminde yeni bir sayfa açıyor. Yüz hatlarıyla zamana direnen bu taş, belki de insanın ilk defa “kendine bakmayı” öğrendiği anı temsil ediyor.
Kaynaklar
- Anadolu Ajansı (AA): “Karahantepe’de insan yüzlü T biçimli dikilitaş bulundu”
- Karar Gazetesi: “Karahantepe’de yeni keşif: 12 bin yıllık insan yüzlü dikilitaş”
- Evrensel: “Karahantepe’de insan yüzlü dikilitaş bulundu, insanı sembolleştiren ilk anlatım”
- CNBCE: “Karahantepe’de tarihi keşif: İnsan yüzlü ilk T biçimli dikilitaş bulundu”
- HHA Haber Ajansı: “Karahantepe kazılarında arkeoloji dünyasını sarsan keşif”
