Kopenhag, 4 Eylül 2025
Ters lale… Anadolu’nun yüksek dağlarında sabah çiğleriyle başını eğerek açan, görenin kalbini sızlatan bir çiçek. Hem efsanelere konu olmuş, hem de doğayı koruma yasalarıyla güvence altına alınmış bir güzellik. Türkiye’nin güneydoğusundaki dağ köylerinde halk, ona “ağlayan gelin” der. Çünkü çiçek, her sabah yapraklarından damlalar bırakır; tıpkı gözyaşı döker gibi.
Dağlardan Doğan Bir Efsane
Ters lale (Fritillaria imperialis), en çok Hakkâri’nin Cilo Dağları’nda, Tunceli’nin yaylalarında, Erzurum’un yüksek rakımlı köylerinde ve Adıyaman’ın dağ eteklerinde görülür. İlkbahar geldiğinde karların altından başını çıkarır, göğe değil yere doğru bakar. Halk arasında bu duruş, “hüzünlü gelin” olarak anlatılır.
Rivayete göre Hz. İsa çarmıha gerildiğinde, çiçekler üzüntüden başlarını eğmiş ve o günden sonra ters lale gözyaşı dökmeye başlamış. Başka bir efsaneye göre ise, sevdiği uğruna gözyaşları kurumayan bir gelinin sembolüdür. Hangi hikâyeyi dinlerseniz dinleyin, ters lale insana hüzünle karışık bir hayranlık bırakır.
Yasalarla Korunan Çiçek
Bu özel bitkiyi koparmak, yalnızca doğaya değil, kültüre de zarar vermek demek. Türkiye’de ters laleleri doğadan izinsiz toplamanın cezası oldukça yüksek: yaklaşık yarım milyon liradan fazla. Elazığ’da 488.630 TL’ye, Erzincan’da ise 577.000 TL’ye kadar çıkan para cezaları uygulanıyor. Devlet, bu cezalarla hem biyolojik çeşitliliği hem de halkın belleğine kazınmış bu sembolü korumayı amaçlıyor.
Bahçelere Açılan Zarif Bir Yol: Tulipa tarda
Doğadaki ters lale bu kadar özel ve korunmaya muhtaçken, bahçelerini renklendirmek isteyenler için daha ulaşılabilir bir seçenek var: Tulipa tarda. Yıldız biçimli sarı-beyaz çiçekleriyle bilinen bu tür, botanik laleler grubuna ait. Minik boyuyla bahçelerde doğal olarak çoğalabiliyor.
Danimarka’da bahçecilik meraklıları için Tulipa tarda soğanlarını internet üzerinden almak mümkün. Böylece, Anadolu’nun yüksek dağlarında koruma altına alınan bir çiçeğin hikâyesi, kuzeyin küçük bahçelerine zarif bir selam gönderebiliyor.
Kaynak: Hakkari İl Kültür Müdürlüğü, Anadolu Ajansı, Türkiye Today, Haberler.com, Bloemoloog.nl, FarmerGracy.com
