5 Ağustos 2025
Türkiye’de sahte diploma skandalı, eğitim camiasını ve kamuoyunu derinden sarsarken, dijital altyapıların güvenilirliği konusunu yeniden gündeme getirdi. On yıllardır sahte diplomalara karşı çözüm önerilerimi dile getirmekteyim ve artık bu skandalın, mevcut dijital sistemlerin ne kadar savunmasız olduğunu gözler önüne serdiğini düşünüyorum.
Güvensiz hosting tabanlı sistemlerin sonu
Sahte diploma çetelerinin işini kolaylaştıran en büyük faktör, diploma ve öğrenci bilgilerinin saklandığı hosting tabanlı sistemlerdir. Bu merkezi yapılar, bir sunucu veya birkaç sunucu üzerinde tüm verileri depolar. Veri tabanına erişimi olan yetkisiz bir kişi veya grup, kolayca değişiklik yapabilir. Bu, bir diploma numarasını değiştirmekten, bir mezuniyet kaydını sisteme eklemeye kadar pek çok manipülasyonu mümkün kılar.
Bu mimari, tek bir noktada yoğunlaşan bir güç ve denetim mekanizması barındırdığı için, siber saldırılara, veri ihlallerine ve kötü niyetli içeriden müdahalelere karşı oldukça zayıftır. İşte bu nedenle, ÖSYM ve üniversitelerin mevcut sistemleri gibi hassas veriler barındıran yapılar için artık yetersiz kalmaktadır.
Sahte diplomaya karşı çözüm önerisi: Blockchain
Peki, bu sorunun kesin çözümü nedir? Elbette ki blockchain teknolojisi. Bitcoin’in arkasındaki bu devrim niteliğindeki teknoloji, merkeziyetsiz yapısı sayesinde verilerin manipüle edilmesini neredeyse imkânsız hale getirir.
Blockchain adından da anlaşılacağı gibi, birbirine zincirlenmiş bloklardan oluşan bir veri defteridir. Her blok, bir önceki bloğun şifrelenmiş parmak izini (hash’ini) içerir. Bir veriyi değiştirmek istediğinizde, o bloğu ve ondan sonraki tüm blokları da değiştirmeniz gerekir ki bu da yüz binlerce bilgisayarın aynı anda onayını gerektirdiği için pratikte imkânsızdır.
Hosting tabanlı sistemlerdeki gibi tek bir merkez yerine, blockchain verileri binlerce, hatta milyonlarca bilgisayara dağıtır. Bu dağıtık defter teknolojisi sayesinde veriler, tüm ağ katılımcılarının mutabakatı olmadan değiştirilemez.
Blockchain ve hosting arasındaki temel fark
Hosting: Veriler tek bir merkezde, yetkili kişilerin erişebildiği bir sunucuda bulunur. Bu, manipülasyona açık bir “tek nokta” yaratır.
Blockchain: Veriler, şifreli bir şekilde ve herkesin görebileceği ancak değiştiremeyeceği biçimde, yüz binlerce bilgisayara dağıtılır. Bu, verinin bütünlüğünü ve güvenilirliğini garanti eder.
Hosting tabanlı sistemlerde veriler, bir veya birkaç sunucuda tutulur. Bu durum, yetkisiz kişilerin veya siber saldırganların bu sunuculara erişim sağlaması durumunda tüm verilerin ele geçirilmesi, değiştirilmesi veya silinmesi riskini doğurur. Örneğin, bir veri tabanına sızan bir kişi, sahte diploma bilgilerini ekleyebilir veya mevcut verileri manipüle edebilir. Bu tür müdahaleler, verilerin bütünlüğünü ve güvenilirliğini tamamen yok eder. Hosting yapıları freewall (güvenlik duvarı) ile korunurlar. Bahse konu duvarları yıkmak ve data merkezine ulaşmak lise düzeyinde ki ergenlerin yapabileceği bir iş haline geldi bile.
Blockchain’de yetkisiz hiç kimse verilere müdahale edemez ve okuyamaz. Özellikle ‘Private’ yani özel Blockchain verileri için bu imkânsız.
Blockchain çok işlevli ve güvenilir bir mimari yapıya sahip. Kripto paralarda bu yapı üzerinden hareket ettikleri için tüm karşı çıkma ve karalamalara rağmen günümüze kadar geldi ve söylenenlerin aksine güvenle üretiliyor, saklanıyor ve transfer ediliyor.
Bunu para için yapan Blockchain herhangi bir veri içinde yapabileceğini de ispatladı. Blockchain’in kurucusu Satoshi Nakamoto’nun asıl amacı zaten Blockchain’i insanların hizmetine sunmak idi. Bitcoin, Blockchain veri ağında hizmet veren ve byte üreten madencilere verilen bir ödülden başka bir şey değildi. Maddi değerleri olduğu için başta bitcoin olmak üzere bilumum kripto paralara daha fazla ilgi oldu ama asıl yetenek Blockchain’de! Yağmuru yağdıran bulutlardır ama herkes yağmura şiir yazar. Blockchain bulutun ta kendisidir…
Blockchain ile aynı anda yüzlerce hatta binlerce lokasyonda ki mining makinalarında depolanan bir verinin silinmesi zaten mümkün değildir.
Bankaların sahip oldukları felaket merkezleri dışında verilerini koruyacakları bir merkezleri zaten yok. Sık sık Mobil App’leri hacklenen bankaların güvenlik pozisyonlarına her gün şahit oluyoruz. Tüm dünyada girişimciler ve teknoloji yatırımcıları büyük bir öz veri ile Blockchain’a yatırım yapıyor, fikirler hayat buluyor ve özellikle tarım, lojistik ve fintech sektörleri Blockchain’a büyük ilgi duyuyorlar. Blockchain kullanırken kimseye inanmak veya güvenmek zorunda değilsiniz! Bilgi zaten güvenle saklanıyor ve müdaheleden de uzak. Tüm bunlara rağmen yani blockchain teknolojisine rağmen hostingte ısrar etmek gelecdek için hiçte güvenli değildir!
Eğitimde özellikle yüksek eğitimde blockchain devrimi şart
Sahte diploma skandalı, Türkiye’nin dijital altyapı dönüşümünü hızlandırması için kanaatince bir uyarı niteliğinde.. Artık, sadece diploma güvenliği için değil, aynı zamanda not dökümleri, transkriptler ve diğer akademik belgelerin de blockchain tabanlı sistemlere taşınması zorunlu olduğunu tekrarlamakta fayda görüyorum.
Bu teknolojiyi benimsemek, yalnızca sahte diplomaların önüne geçmekle kalmayacak, aynı zamanda eğitimde şeffaflığı ve güvenilirliği de artıracaktır. Blockchain’in sunduğu bu benzersiz güvenlik düzeyi, Türkiye’nin eğitim sistemine olan güveni yeniden tesis edebilir. Aksi takdirde, her yeni skandal, mevcut sistemlerin ne kadar güvensiz olduğunu bir kez daha kanıtlayacaktır.
