4 Ağustos 2025
ABD Başkanı Donald Trump’ın Türkiye’den ithal edilen ürünlere yönelik gümrük vergisini %10’dan %15’e yükseltmesi, Türkiye ekonomisi ve ABD ile olan ticari ilişkiler için önemli sonuçlar doğuracak. Bu karar, iki ülke arasındaki ticarette yeni bir dönemin başlangıcı olarak yorumlanmaya başlandı bile. Türkiye’den ABD’ye ihraç edilen ürünler genelde makine, otomotiv, halı-tekstil ve demir çelik sektörlerine ait.
Türkiye’nin ABD’ye ihracatı ve etkilenecek sektörler
Türkiye’nin ABD’ye yaptığı ihracat, 2024 verilerine göre yaklaşık 16,8 milyar dolar civarında. Bu rakam, Türkiye’nin toplam ihracatının yaklaşık %6,64’üne denk geliyor. ABD, Türkiye için Almanya ve İngiltere’den sonra üçüncü en büyük ihracat pazarı konumunda.
Trump’ın “karşılıklılık” esasına dayalı vergi artışı, Türkiye’nin bu pazardaki rekabet gücünü doğrudan etkileyecek. Özellikle Türkiye’nin ABD’ye en çok ihraç ettiği ürünler ve bu sektörler üzerindeki potansiyel etkiler şöyle:
Makine ve mekanik parçalar: 2024’te 1,92 milyar dolarlık ihracatla listenin başında yer alan bu sektör, vergi artışından en çok etkilenecek alanlardan biri. Maliyetlerin yükselmesi, Türkiye menşeili ürünlerin ABD’li alıcılar için cazibesini azaltabilir.
Halı ve tekstil ürünleri: Tekstil ve hazır giyim, Türkiye’nin en rekabetçi sektörlerinden biri olmasına rağmen, ABD pazarındaki payı %1’in altında. Buna rağmen, 821 milyon dolar değerindeki halı ve diğer tekstil ürünleri ihracatı, ek vergiyle birlikte ciddi bir baskı altına girebilir. Sıkıntılı günler yaşayan tekstil sektörü için bu karar ABD’ye ihracat yapan firmalar için oldukça zorlayıcı olacak.
Otomotiv endüstrisi: Taşıtlar ve otomotiv parçaları da 2024’te ABD’ye yapılan ihracatta önemli bir yer tutuyor ve yaklaşık 975 milyon dolarlık bir hacme sahip. Vergi artışı, bu sektörün ABD’ye ihracatını olumsuz etkileyebilir.
Demir-çelik ve metal ürünleri: Türkiye’nin ABD’ye yaptığı çelik ve demir ürünleri ihracatı, daha önce de benzer vergi artışlarına maruz kalmıştı. Bu yeni vergi, zaten hassas olan bu sektördeki rekabeti daha da zorlaştıracak.
Verginin genel ekonomik tesirleri
Türkiye’nin hali hazırda ekonomik bir darboğazdan geçtiği düşünüldüğünde, bu vergi kararı olumsuz bir zamanda geldi diyebiliriz. İhracat gelirlerinde düşüş olabilir. İhracat gelirlerinde yaşanacak olası bir düşüş, ‘lira’ üzerindeki baskıyı artırabilir ve döviz kurlarında yeni dalgalanmalara yol açabilir. Bu durum, ithalat maliyetlerini yükselterek enflasyonun daha da tırmanmasına neden olabilir. Bu olası kötü senaryo. Birde şu şekilde bakmak lazım;
Başka açıdan baktığımızda bu kararın Çin gibi daha yüksek vergi oranlarına tabi tutulan ülkelere karşı Türkiye için bir fırsat yaratabileceğini söyleyebiliriz. Bunun da üreticinin sürdürülebilir üretim gücüne bağlı olduğunu da unutmamak lazım. ABD pazarında Türkiye menşeili ürünler, bazı alanlarda daha uygun bir alternatif olarak görülebilir. Ancak bu senaryonun gerçekleşmesi, yerli firmaların üretim güçlerini ve pazar stratejilerini bu yeni duruma hızla adapte etmesine bağlı olacak.
Trump’ın ek vergi kararı, Türkiye-ABD ticari ilişkilerinde belirsizlikleri artırıyor ve özellikle makine, tekstil ve otomotiv gibi kilit sektörler için yeni zorluklar yaratıyor.
Türkiye iş dünyası, ABD ile yaşanan ticaret krizlerine yabancı değil. 2018’deki “Rahip Brunson” krizi sırasında da benzer gümrük vergileri uygulanmış, bu durum ihracatçılara önemli maliyetler getirmişti. Bu tecrübe, sektörleri daha temkinli ve hazırlıklı olmaya yöneltti.
Türkiye iş dünyası Hindistan’a %25, İsviçre’ye %39 ve Suriye’ye %41 gibi daha ağır vergiler ile karşı karşıya kalan ülkeleri baz alarak bu kararı fırsata çevirmek zorunda. İş dünyası bu karara tamamen hazırlıksız yakalanmadı. Daha önceki tecrübeler ve hükümetin aldığı önlemlerle bir direnç gösterilse de, özellikle belirli sektörlerde faaliyet gösteren firmalar için zorlu bir dönem başlıyor diyebiliriz.
