Diyarbakır’ın Çermik ilçesinde, Sinek Çayı’nın sağ kolunun doğduğu yerde bulunan Kayaaltı Sığınağı’ndaki kaya resimleri, uzmanlara göre Anadolu’nun bilinen en eski kaya sanatı örneklerinden biri. İstanbul Üniversitesi Avrasya Arkeoloji Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Oktay Belli’nin 2005 yılında gerçekleştirdiği incelemeler, bu bölgedeki kaya yüzeyine kazınmış figürlerin yaklaşık 15 bin yıl öncesine tarihlendiğini ortaya koydu.¹
Kayaaltı Sığınağı’nın çaya bakan yüzeyinde yer alan resimler, toplu sürek avını betimliyor. Bu sahnede, ok ve yay kullanan 11 avcı ile aralarında dağ keçileri, oğlak ve bir kedigiller familyasına ait hayvanın da bulunduğu toplam 16 hayvan figürü yer alıyor. Resimlerin dövme ve çizme teknikleriyle işlendiği, bazı bölümlerinin ise ince bir kalker tabakasıyla kaplandığı belirlendi. Uzmanlara göre bu tabakanın altında henüz gün yüzüne çıkmamış başka resimler de olabilir.¹
Arkeozoolog Doç. Dr. Vedat Onar, hayvan figürlerinin büyük bölümünün dağ keçisi olduğunu, birinin oğlak, diğerinin ise büyük ihtimalle yırtıcı bir kedi türü olduğunu belirtiyor.² Av sahnesi, avcı-toplayıcı toplulukların yaşam biçimi, avlanma teknikleri ve inanç dünyaları hakkında önemli ipuçları sunuyor.
Kayaaltı Sığınağı’ndaki bu kaya resimleri, sadece Türkiye için değil, Mezopotamya ve dünya arkeoloji tarihi açısından da büyük bir değer taşıyor. Bölgedeki doğal kalker yapının, resimlerin bugüne kadar ilk günkü gibi korunmasına katkı sağladığı düşünülüyor. Ayrıca uzmanlar, sığınağın başka alanlarında henüz keşfedilmemiş resimlerin bulunabileceğini de vurguluyor.¹
Bu eşsiz kaya sanatı örneği, Çermik’i hem arkeolojik hem de kültürel açıdan dikkat çeken bir merkez haline getiriyor. Binlerce yıl öncesinden günümüze uzanan bu görsel anlatı, insanlık tarihinin izini sürenler için etkileyici bir durak niteliğinde.
Dipnotlar:
- Belli, Oktay. “Güneydoğu Anadolu’da Üst Paleolitik Dönem Kaya Resimleri: Çermik Kayaaltı Sığınağı”, İstanbul Üniversitesi Avrasya Arkeoloji Enstitüsü Araştırmaları, 2005.
- Onar, Vedat. Arkeozooloji Tespitleri – Kayaaltı Sığınağı Hayvan Figürlerinin Değerlendirmesi, İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayınları, 2005.
