Kopenhag, 27 Temmuz
Danimarka hükümeti, Suriye’den gelen mültecilerin gönüllü olarak ülkelerine dönmeleri halinde kişi başına 200.000 Danimarka kronuna kadar maddi yardım teklif ediyor. Ancak uzmanlar, Suriye’deki koşulların hâlâ güvenli olmadığına dikkat çekiyor.
Danimarka, son yıllarda mülteci politikalarını sıkılaştıran Avrupa ülkeleri arasında öne çıkıyor. Bu kapsamda, Suriye’den gelen mültecilere yönelik “gönüllü geri dönüş programı” çerçevesinde önemli bir teşvik paketi yürürlükte. Programa göre, ülkelerine gönüllü olarak dönmeyi kabul eden yetişkin mültecilere yaklaşık 200.000 DKK (yaklaşık 27.000 Euro), çocuklara ise 50.000 DKK civarında maddi yardım sağlanıyor.
Ödemeler, geri dönüş biçimine göre değişiyor. “Normal ödeme” modelinde para iki taksit hâlinde verilirken, “tam ödeme” seçeneğinde çıkış sırasında tüm miktar veriliyor; ancak bu durumda tekrar Danimarka’ya dönüş hakkı ortadan kalkıyor.
“Gönüllü ama riskli” uyarısı
Her ne kadar bu uygulama gönüllülük esasına dayansa da, çok sayıda insan hakları kuruluşu geri dönüşün güvenli olmadığını vurguluyor. Danimarka Mülteci Konseyi (DRC) ve Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International), Suriye’nin birçok bölgesinde hâlâ ciddi güvenlik riskleri bulunduğunu belirterek mültecilerin yeterince bilgilendirilmeden dönmeye zorlanmaması gerektiğini savunuyor.
Danimarka’daki mülteci davalarını inceleyen Flygtningenævnet (Mülteci Temyiz Kurulu), Suriye’de “kalıcı ve temel bir istikrar sağlanmadığı sürece” oturma izinlerinin toplu şekilde iptal edilmeyeceğini bildiriyor. Ancak Danimarka’daki siyasi atmosfer, mültecilerin gönüllü dönüşü yönünde baskı oluşturmaya devam ediyor.
Mültecilerin büyük kısmı kalmayı tercih ediyor
2025 yılı itibarıyla yalnızca yaklaşık 120 Suriyeli mülteci bu teşvik programından faydalanarak ülkesine dönmeyi kabul etti. Birçok kişi, Suriye’deki belirsizlikler ve Danimarka’da kurdukları sosyal bağlar nedeniyle geri dönmeyi riskli buluyor. Bazı Suriyeliler ise ülkelerine dönmeleri hâlinde tutuklanma, zorla asker alınma ya da ayrımcılığa uğrama riskiyle karşı karşıya kalacaklarını belirtiyor.
Gönüllü dönüş, zorunlu gönderme değil
Uzmanlara göre, Danimarka hükümetinin sunduğu bu ekonomik destek, mültecileri zorla göndermek anlamına gelmiyor. Ancak uygulamanın yarattığı psikolojik baskı ve toplumsal söylem, bazı mülteciler üzerinde dolaylı bir geri dönüş baskısı oluşturabiliyor.
Kaynak:
Danish Refugee Council (drc.ngo), Refugees.dk, Novinite, RMX News, Regeringen.dk, Tert.am, DW.com
