Diyarbakır, 28 Temmuz
Elazığ’daki Norsuntepe Höyüğü, binlerce yıl öncesine ait izler taşıyan bir yerleşim olarak, tarih öncesi dönemlere dair önemli ipuçları barındırıyor. Fırat Nehri’nin suları altında kalan bu arkeolojik alan, yeniden gündeme geliyor.
Fırat Nehri üzerindeki Keban Barajı’nın inşasından önce yapılan kurtarma kazıları sırasında ortaya çıkarılan Norsuntepe, Doğu Anadolu Bölgesi’nin en önemli höyüklerinden biri olarak değerlendiriliyor. Kalkolitik Çağ’dan Demir Çağı’na kadar farklı dönemlerde yerleşime sahne olmuş bu alan, yüzeyinin bugün Keban Baraj Gölü’nün suları altında kalması nedeniyle fiziksel olarak ulaşılamaz durumda.
Ancak bölgeyle ilgili son dönemde artan merak ve sosyal medyada dolaşan “gizli tapınak” iddiaları, bilim dünyasında dikkatle karşılanıyor. Norsuntepe’de keşfedilen yapıların bazılarının tapınak değil, büyük konut ve depo yapıları olduğu tespit edilmiştir. UNESCO tarafından koruma altına alınmasa da, alan 1970’lerde yapılan kazılarla belgelenmiş ve arkeolojik literatüre kazandırılmıştır.
Norsuntepe ve Göbekli Tepe Karşılaştırması Ne Kadar Geçerli?
Göbekli Tepe (M.Ö. 9600) ile kıyaslanan Norsuntepe’nin tarihi yaklaşık M.Ö. 4000’lere, yani Kalkolitik Çağ’a uzanır. Bu yönüyle Göbekli Tepe’den daha gençtir, fakat Anadolu arkeolojisinde yine de büyük öneme sahiptir. Özellikle metal işçiliğine dair buluntular, Norsuntepe’yi erken teknolojik gelişmelerin izlerini taşıyan nadir yerleşimlerden biri hâline getiriyor.
Sular Altındaki Sır mı, Yok Edilen Bir Tarih mi?
Baraj göleti nedeniyle sular altında kalması bazı spekülasyonlara yol açsa da, alanın sular altında kalması planlı bir arkeolojik kurtarma kazısı süreci sonrası gerçekleşmiştir. Bu durum Türkiye’deki birçok arkeolojik alan için geçerlidir ve baraj yapımı öncesinde yapılan kurtarma kazıları dünya çapında örnek gösterilmektedir.
Öte yandan, bazı sosyal medya paylaşımlarında yer alan “kaşıtlı olarak yok edilme” ya da “sırların saklanması” iddiaları, bilimsel bir temele dayanmamaktadır. Arkeologlar ve tarihçiler, bu tür spekülasyonların halkı yanlış bilgilendirdiğini ve sahada yapılan uzun soluklu bilimsel çalışmalara zarar verdiğini vurguluyor.
Norsuntepe, tarih öncesi Elazığ coğrafyasının kadim kültürlerini anlamak adına eşsiz bir pencere sunmaya devam ediyor. Bilim insanları, geçmişin izlerini çözmek adına bölgedeki eski kazı raporlarını ve müze buluntularını yeniden değerlendiriyor.
Kaynak:
- Elazığ Arkeoloji Müzesi
- TAY Projesi (Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri)
- Prof. Dr. Harald Hauptmann (Norsuntepe Kazı Başkanı, 1970’ler)
- “Keban Project” Arşiv Belgeleri
Arkeofili.com & Türkiye Arkeoloji Haberleri Arşivi
