Danimarka, dünyanın en güçlü refah devletlerinden biri olarak bilinir. Ücretsiz sağlık hizmetleri, kapsamlı sosyal güvenlik sistemi ve gelir eşitliği ile örnek gösterilen bu İskandinav ülkesi, ne yazık ki kendi vatandaşlarının bir kısmını sistemin dışında bırakıyor. Bu yazıda, Danimarka vatandaşı olan evsiz bireylerin — halk arasında “vagabond” diye anılanların — sessiz hayatına yakından bakıyoruz.
Refah Devletinin Görünmeyen Yüzü
2024 yılı verilerine göre Danimarka’da yaklaşık 6.000 kişi evsiz olarak yaşıyor. Bu insanların çoğu Danimarka vatandaşı. Kimi sokakta yatıyor, kimi ise geceyi barınaklarda geçiriyor. Kimi arkadaşlarının kanepesinde, kimi de tren istasyonlarında sabahlamaya alışmış. Sayılarla ifade edilen bu insanlar aslında görünmeyen bir gerçekliğin yaşayan tanıkları.
Yardım Var, Peki Neden Kullanılmıyor?
Danimarka vatandaşları için sosyal yardımlar oldukça erişilebilir durumda. Kontanthjælp (nakit yardım), boligstøtte (kira yardımı), psikolojik destek, bağımlılık tedavisi ve rehabilitasyon programları… Devlet, topluma yeniden kazandırmak için birçok kapı açıyor. Ancak tüm bu imkanlara rağmen neden hâlâ bu kadar çok vatandaş sokakta yaşıyor?
Cevap basit değil. Kimi insanlar devlet sistemine güven duymuyor, kimisi geçmişte yaşadığı travmalar nedeniyle kurumsal yapılarla temas etmekten kaçınıyor. Özellikle alkol ve madde bağımlılığı olan bireyler, barınakların kurallarını yerine getiremedikleri için dışarıda kalmayı tercih ediyor. Bazılarıysa sadece “rahat bırakılmak” istiyor. Sistem, yardım etmek için var; ama yardımı almak istemeyen birine ulaşmak her zaman mümkün olmuyor.
Yaşam Tarzı mı, Zorunluluk mu?
Vagabond kelimesi zaman zaman romantize edilse de bu bir yaşam tarzı seçimi değil, çoğunlukla zorunluluğun sonucu. Ruh sağlığı sorunları, aile içi şiddet, ekonomik iflaslar ya da çocukluk travmaları evsizliğe sürükleyen temel etkenler arasında. Her bireyin ardında bir hikâye var; sokakta yatan her insan bir dosya değil, bir roman gibi.
Devlet Ne Yapıyor?
Danimarka’da her belediyede evsizlerle ilgilenen sosyal hizmet uzmanları görev yapıyor. Rehberlik, kriz müdahalesi ve barınma desteği gibi alanlarda çalışan bu uzmanlar, sokakta yaşayan vatandaşlarla temas kurarak onları sistemin içine çekmeye çalışıyor. Ancak bu çaba her zaman karşılık bulmuyor. Sosyal yardım sistemine güven duymayan veya onu istemeyen bireyleri zorla dahil etmek mümkün değil.
Son Söz: Çıkmazdaki İnsanlık
Danimarka’nın evsiz vatandaşları, sadece barınma değil aynı zamanda anlaşılma ihtiyacı içinde. Onlar, modern bir refah toplumunun “başarısızlık kabul etmeyen” yüzünde gözden kaçanlar. Sorunun çözümü sadece daha fazla yardım sunmak değil; aynı zamanda bireyin güvenini, iradesini ve onurunu yeniden inşa etmekten geçiyor.
Sokakta uyuyan biriyle göz göze geldiğinizde unutmayın: O, sistemin dışında kalmış biri değil; belki de sistemin içinde kendine yer bulamamış bir yurttaştır.
